Het concept sponsstad: Een natuurlijke oplossing voor stedelijke overstromingen

Maak kennis met het Sponge City Concept, een op de natuur gebaseerde benadering die prioriteit geeft aan waterabsorptie en ecologisch herstel om overstromingen te beperken en de veerkracht van steden te vergroten. Het Sponge City-model is ontwikkeld door de beroemde landschapsarchitect Kongjian Yu en beïnvloedt nu wereldwijd stedenbouwkundige strategieën.

Hoe het Sponge City-concept werkt

Het fundamentele idee achter een Sponsstad is eenvoudig: werk samen met de natuur, niet ertegen. In plaats van regenwater zo snel mogelijk af te voeren, richt deze benadering zich op het opvangen, vertragen en gebruiken van water door middel van ecologisch ontwerp. Het Sponge City-concept is gebaseerd op drie kernprincipes. Ten eerste, het vasthouden van water bij de bron door het opnemen van voorzieningen zoals groene daken, waterdoorlatende trottoirs en regentuinen. Deze maatregelen zorgen ervoor dat water in de grond sijpelt in plaats van dat het afvoersystemen overspoelt. Ten tweede, het vertragen van de waterstroom door het gebruik van aangelegde wetlands, bioschermen en natuurlijke rivieroevers, die de waterbeweging helpen controleren en het risico op plotselinge, verwoestende overstromingen verminderen. Tot slot, het omarmen van water in laaggelegen gebieden door overstromingsgevoelige gebieden om te vormen tot parken, meren en stedelijke wetlands, waardoor een kwetsbaarheid wordt omgezet in een aanwinst.

Deze aanpak vermindert niet alleen overstromingsrisico's, maar verbetert ook de biodiversiteit, luchtkwaliteit en stedelijke esthetiek. Door grondwater aan te vullen en hitte-eilandeffecten te verminderen, dragen Spons Steden bovendien bij aan bredere inspanningen om het klimaat aan te passen.

Waar het Sponge City-concept wordt toegepast

De visie van Kongjian Yu heeft veel aandacht gekregen, vooral in China, waar de regering het Sponsstadprogramma in 2013 formeel heeft aangenomen. Verschillende steden hebben sindsdien grootschalige projecten geïmplementeerd die de effectiviteit van het model aantonen.

Een opmerkelijk voorbeeld is het Qunli Stormwater Park in Harbin, China. Dit project transformeerde een overstromingsgevoelig gebied in een ecologisch park dat regenwater op natuurlijke wijze absorbeert en filtert. Door de integratie van wetlands en inheemse vegetatie voorkomt het park stedelijke overstromingen en biedt het tegelijkertijd een groene ruimte voor de bewoners. In Sanya City, Hainan, een tropisch kustgebied, ontwikkelde Yu's team regentuinen, bio-retentiebekkens en stedelijke wetlands om regenbuien in de moesson duurzaam te verwerken. Een ander belangrijk project is Lingang Bird Airport in Shanghai, waar een kunstmatig wetlandsysteem werd ontworpen om stormwater te beheren en tegelijkertijd een toevluchtsoord voor trekvogels te bieden.

Behalve in China wordt het concept van de sponsstad in steden over de hele wereld onderzocht. Rotterdam in Nederland, met zijn lange geschiedenis op het gebied van watermanagement, heeft soortgelijke principes geïntegreerd in zijn stedelijke planning. Initiatieven zoals waterpleinen - openbare pleinen die tevens dienen als regenwateropslag - laten zien hoe steden overstromingsrisico's kunnen omzetten in multifunctionele stedelijke ruimten. In de Verenigde Staten is New York begonnen met het implementeren van groene infrastructuurprojecten, zoals waterdoorlatende stoepen en groene daken, om de afvoer van stormwater te verminderen en overstromingen tegen te gaan. In het Verenigd Koninkrijk integreert Londen duurzame afwateringssystemen (SuDS), geïnspireerd op het Sponge City-concept, in stedelijke ontwikkelingen om de overstromingsbestendigheid te verbeteren en tegelijkertijd de biodiversiteit te vergroten.

Kongjian Yu: de man achter de visie

Kongjian Yu werd in 1963 geboren in Dongyu Village, in de provincie Zhejiang, China. Hij groeide op in een boerengemeenschap op het platteland, waar zijn band met de natuur zijn toekomstige werk bepaalde. Een bepalend moment in zijn kindertijd kwam toen het plaatselijke gebruik van DDT-pesticiden in 1972 leidde tot de dood van vissen in een nabijgelegen kreek. Toen hij deze milieuramp van dichtbij meemaakte, werd hij zich bewust van de invloed van de mens op ecosystemen.

Yu studeerde aanvankelijk siertuinieren aan de Beijing Forestry University, maar zijn academische pad nam een transformerende wending toen hij een master en doctoraat volgde aan de Harvard University. Daar richtte hij zich op landschapsecologische planning en verfijnde hij zijn ideeën over hoe stedelijke ruimtes harmonieus kunnen samengaan met natuurlijke watersystemen.

Na zijn opleiding keerde Yu terug naar China en richtte Turenscape op, een landschapsarchitectenbureau dat wereldwijd pionierswerk heeft verricht op het gebied van ecologische stedenbouw. Zijn inspanningen hebben een belangrijke rol gespeeld bij het vormgeven van het nationale beleid van China op het gebied van sponssteden en zijn invloed reikt veel verder dan zijn thuisland.

Als erkenning voor zijn bijdragen ontving Yu in 2023 de Cornelia Hahn Oberlander International Landscape Architecture Prize. Deze prestigieuze onderscheiding benadrukt zijn rol als wereldleider op het gebied van duurzaam stadsontwerp.

Een blauwdruk voor de toekomst

Nu extreme weerpatronen door klimaatverandering intensiever worden, worden strategieën voor stedelijke veerkracht zoals het sponsstadconcept steeds belangrijker. De benadering van Kongjian Yu daagt traditionele infrastructurele denkwijzen uit en pleit in plaats daarvan voor oplossingen die met de natuur samenwerken in plaats van ertegen.

Steden over de hele wereld nemen hier nota van en naarmate meer stedelijke gebieden deze principes integreren, kan het Sponge City-model een hoeksteen worden van duurzame stadsplanning in de 21e eeuw. Met de snelle verstedelijking en de dreigende klimaatverandering biedt Yu's visie niet alleen een theoretisch kader, maar ook een bewezen, schaalbare oplossing voor de urgente uitdagingen van stedelijk waterbeheer.